Smutna niejednoznaczność

Zmarła kolejna osoba z grupy wielkich niejednoznacznych. Zaliczam do nich na przykład Leszka Kołakowskiego, Karola Modzelewskiego, Jacka Kuronia i innych, którzy w swoich życiorysach mieli – krótszy bądź dłuższy – romans z „komuną”. Czemu i jak dali się zwieść i uwieść właśnie oni? Czemu nie Władysław Siła-Nowicki, czy Jan Józef Lipski? Pytania, które pewnie pozostaną tajemnicą na zawsze. A szkoda. Bo to ciekawe…

Wisławę Szymborską kocham za „Kota w pustym mieszkaniu” i nie podziwiam za „Ten dzień” (napisany po śmierci Stalina). I za parę innych, w tym duchu. A co jeszcze pamiętam? Cztery paczki papierosów na dobę. I gar wrzątku na środku stołu i stos różnych zupek zwanych chińskimi – każdy z gości mógł sobie wybrać (i sam zrobić!) taką, jaką najbardziej lubi.

Czy to jest cała prawda o człowieku?

KOT W PUSTYM MIESZKANIU

Umrzeć - tego się nie robi kotu.

Bo co ma począć kot

w pustym mieszkaniu.

Wdrapywać się na ściany.

Ocierać między meblami.

Nic niby tu nie zmienione,

a jednak pozamieniane.

Niby nie przesunięte,

a jednak porozsuwane.

I wieczorami lampa już nie świeci.

Słychać kroki na schodach,

ale to nie te.

Ręka, co kładzie rybę na talerzyk,

także nie ta, co kładła.

Coś się tu nie zaczyna

w swojej zwykłej porze.

Coś się tu nie odbywa

jak powinno.

Ktoś tutaj był i był,

a potem nagle zniknął

i uporczywie go nie ma.

Do wszystkich szaf się zajrzało.

Przez półki przebiegło.

Wcisnęło się pod dywan i sprawdziło.

Nawet złamało zakaz

i rozrzuciło papiery.

Co więcej jest do zrobienia.

Spać i czekać.

Niech no on tylko wróci,

niech no się pokaże.

Już on się dowie,

że tak z kotem nie można.

Będzie się szło w jego stronę

jakby się wcale nie chciało,

pomalutku,

na bardzo obrażonych łapach.

O żadnych skoków pisków na początek.

TEN DZIEŃ

("Życie Literackie" nr 11/61 z 15 marca 1953 r.)

Jeszcze dzwonek, ostry dzwonek w uszach brzmi.

Kto u progu? Z jaką wieścią, i tak wcześnie?

Nie chcę wiedzieć. Może ciągle jestem we śnie.

Nie podejdę, nie otworzę drzwi.

Czy to ranek na oknami, mroźna skra

tak oślepia, że dokoła patrzę łzami?

Czy to zegar tak zadudnił sekundami.

Czy to moje własne serce werbel gra?

Póki nikt z was nie wypowie pierwszych słów,

brak pewności jest nadzieją, towarzysze...

Milczę. Wiedzą, że to czego nie chcę słyszeć -

muszę czytać z pochylonych głów.

Jaki rozkaz przekazuje nam

na sztandarach rewolucji profil czwarty?

- Pod sztandarem rewolucji wzmacniać warty!

Wzmocnić warty u wszystkich bram!

Oto Partia - ludzkości wzrok.

Oto Partia: siła ludów i sumienie.

Nic nie pójdzie z jego życia w zapomnienie.

Jego Partia rozgarnia mrok.

Niewzruszony drukarski znak

drżenia ręki mej piszącej nie przekaże,

nie wykrzywi go ból, łza nie zmaże.

A to słusznie. A to nawet lepiej tak.