„Sztuka
powieści. Wywiady z pisarzami z The Paris Review” – Michel Houellebecq, Julian Barnes,
Jonathan Franzen, Javier Marías, Julio Cortázar, Gabriel García Márquez, Jorge
Luis Borges, Vladimir Nabokov, William Faulkner, Ernest Hemingway, Don DeLillo,
Saul Bellow, Max Frisch...
„The Paris Review” – jeden z najbardziej
znanych i poważanych anglojęzycznych periodyków literackich świata. Założony w
1953 roku w Paryżu, w 1973 przeniósł redakcję do Nowego Jorku. Publikował prace
autorstwa Jacka Kerouaca , Philipa Larkina, Philipa Rotha, Terry Southern,
Adrienne Rich, Italo Calvino, Samuela Becketta, Nadine Gordimer i wielu innych
znanych, cenionych i nagradzanych pisarzy. Od roku 2010 jego redaktorem
naczelnym jest Lorin Stein. Pod jego redakcją, „The Paris Review” zdobył dwie
nagrody National Magazine Awards.
Zbiór zawiera wywiady z pisarzami
dokonane na przestrzeni ponad półwiecza (np. Hemingway – 1958 rok), nie chodzi
tu o najnowszych, ale o największych, najbardziej znanych twórców literatury.
Rozmawiali z nimi różni redaktorzy, w różnych miejscach świata, w różnych
okolicznościach. Niektóre pytania się powtarzały: o warsztat pisarki, o źródła
pomysłów, o plany twórcze na bliższą i dalszą przyszłość.
Zauważyłem pewne podobieństwo, coś wspólnego; genialni
pisarze są do siebie – w pewnym sensie – podobni. Owszem, w najnowszych
wywiadach pojawia się słowo „komputer”, nieobecne w rozmowach wcześniejszych,
ale to przecież nie ma żadnego znaczenia. To jedynie technika, a nie
specyficzny sposób widzenia i rozumienia życia, świata, ludzi…
Na koniec trzy przykłady, fragmenty
wywiadów:
„Trzymanie książki w ręku i przeczytanie
kilku dobrych opinii było pocieszające. Ale potem, taki już jestem – i
zakładam, że to cecha wielu innych pisarzy – pomyślałem: »A co, jeśli mam w
sobie tylko jedną książkę?«. Z tego powodu druga powieść jest zawsze
trudniejsza, choć w moim przypadku przynajmniej pojawiła się szybciej. Cały
czas łapię się na takich myślach: »Może i napisałem siedem, osiem albo dziewięć
powieści, ale czy uda mi się znów to zrobić?«. Niemniej jestem przekonany, że
podwyższony poziom lęku jest u pisarza normalnym stanem”*.
„Być może piszę, ponieważ to sposób
myślenia lepszy niż jakikolwiek inny. To bardzo aktywny sposób myślenia.
Myślisz jaśniej, kiedy musisz coś ująć w słowa. Nawet ci, którzy nie są
zawodowymi pisarzami, oczyszczają umysł, pisząc list czy pamiętnik. Niektórzy
mawiali, że pisanie to wyjątkowy sposób, by wiedzieć, ale to wyjątkowy sposób,
by rozumieć.”**.
„Czym, pana zdaniem, pisarz różni się od
innych ludzi?
Cóż, przede wszystkim ma potrzebę
porządkowania faktów i nadawania życiu sensu. Wraz z tym pojawia się miłość do
słów dla nich samych i pragnienie, by nimi manipulować”***.
Książka niewątpliwie warta polecenia,
choć... niewielu czytelnikom.
--
* E-book „Sztuka powieści. Wywiady z
pisarzami z The Paris Review”. Z wywiadu z Julianem Barnesem, autorem „Papugi
Flauberta”.
** Jak wyżej. Z wywiadu z Javierem Marías
Franco − hiszpańskim pisarzem.
*** Jak wyżej. Z wywiadu Aldousem
Huxleyem.