Oddaj swe serce w dobre ręce

 „Żniwo” – Tess Gerritsen

Nareszcie w miarę przyzwoita powieść sensacyjna tej autorki – wcześniej jakoś tak przypadkiem – wpadały mi w ręce jej kiepskie romanse.

Bohaterką jest Abigail DiMatteo, stażystka w szpitalu Bayside, który dysponuje jedną z najlepszych ponoć ekip transplantologów w kraju. Lekarka jest zachwycona możliwością pracy z takimi znakomitościami; żywi cichą nadzieję, że kiedyś stanie się im podobna, że dołączy do tego zespołu. Jej kochankiem jest, znacznie starszy, Mark, jeden z ważniejszych lekarzy w elitarnym zespole.

Od początku prawie wszystko idzie źle i wiadomo, że coś jest nie tak w kwestii pozyskiwania organów do przeszczepów. Mocno rozbudowana fabuła koncentruje się w zasadzie tylko na pytaniach „jak?” oraz „kto?”.

Powieść bardzo, może nawet za bardzo, przypomina „Comę” („Śpiączkę”) Robina Cooka.

Spadek poziomu koncentracji

 „Złodzieje: Co okrada nas z uwagi” – Johann Hari

Główną tezą, to jest założeniem, które autor zamierza udowodnić, jest jego przekonanie, że coś (tak, coś, a nie ktoś) stale okrada nas z uwagi. Hari stara się wykazać, że zdolność skupiania uwagi, koncentracji, zmniejsza się u ludzi z czasem, a w ostatnim okresie (kilkanaście-kilkadziesiąt lat), zjawisko to postępuje lawinowo, a jego poziom jest przerażający – ludzkość stoi na granicy katastrofy.

Istnieją, jak myślę, trzy kluczowe przyczyny, dla których warto wyruszyć ze mną w tę podróż. Pierwsza jest taka, że życie przepełnione rozpraszaniem uwagi jest, w skali jednostki, zubożone. Nie mogąc poświęcać należytej uwagi, nie osiągasz tego, czego pragniesz. Chcesz poczytać książkę, a tu odciągają cię różnej maści pobrzękiwania i paranoje mediów społecznościowych. Pragniesz spędzić kilka niczym niezakłóconych godzin z dzieckiem, a co rusz sprawdzasz pocztę elektroniczną w obawie, czy szef o czymś cię nie powiadamia. Zamierzasz zająć się jakimś biznesem, a zamiast tego życie rozmywa ci się we mgle facebookowych postów, budzących jedynie zazdrość albo niepokój. Nie ze swojej winy wydajesz się nie mieć chwili na oddech – dość spokojnej, swobodnej przestrzeni – na to, by się zatrzymać i pomyśleć*.

Główne przyczyny, dla których tracimy zdolność koncentracji, to według autora: zwiększenie tempa, przełączanie się i filtrowanie, paraliżowanie stanów przepływu, nasilenie wyczerpania fizycznego i psychicznego, zapaść umiejętności długotrwałego skupiania się na czytaniu, zakłócanie zamyślenia, rozwój technik umożliwiających śledzenie i manipulację, wzmożenie okrutnego optymizmu, gwałtowny wzrost stresu i wyzwolenie przez niego czujności, regres zdrowej diety i wzrost skażenia, wzrost liczby przypadków ADHD, zamykanie dzieci, dosłowne i psychiczne. Wszystkie rozwinięte wyjaśnione i zaprezentowane w kolejnych rozdziałach.

Kilka refleksji osobistych związanych z lekturą:

a) Mnie to (tragiczny spadek umiejętności skupiania uwagi) nie dotyczy w ogóle albo w minimalnym stopniu, ale ja nie jestem czterdziestoparoletnim Brytyjczykiem.

b) Podejście do pewnych rozwiązań technicznych miałem zawsze dziwaczne, nawet jak na Polaka. Dziś może nie byłoby to aż takie niepojęte, ale kiedy w 1997 roku zrezygnowałem z telewizji i telewizora, wywoływało to szok. Wtedy jeszcze wielu znajomych, wracając z pracy, najpierw włączało w domu telewizor, a dopiero później zdejmowało płaszcze, czapki i buty.

c) Konto na Facebooku miałem może ze 2-3 lata. Kiedy ich system zaczął mnie zmuszać do podania informacji o sobie, których podać nie chciałem, grożąc zamknięciem konta, zlikwidowałem je sam, bez żalu. Nigdy nie używałem Snapchata, Twittera czy innych takich.

Johann Hari prezentuje w książce „odkrycie”, które znam od lat trzydziestu. Chodzi o to, że ludzie nie mają podzielnej uwagi (Hari nazywa to wielozadaniowością, ale chodzi o to samo). Naukowcy już kilkadziesiąt lat temu odkryli, że mózg człowieka nie jest w stanie koncentrować się na dwóch różnych tematach. Niektórym wydaje się, że mają podzielną uwagę, ale to oznacza tylko, że potrafią stosunkowo szybko przenosić ją z tematu na temat, w obiektu na obiekt. I ja uważałem kiedyś, że wyjątkiem może być nauka języka obcego i obieranie ziemniaków. Wreszcie dotarło do mnie, że przenoszę błyskawicznie uwagę z ziemniaka na lekcję i z powrotem, ale przy tym ryzyko skaleczenia się wzrasta o 7%, a skuteczność nauki spada o 11%.

Hari dowodzi, i z tym w pełni się zgadzam, że przenosząc uwagę, choćby bardzo szybko, jesteśmy mniej wydajni, tracimy czas na ponowne skupianie się na poprzednim zadaniu.

Inna ciekawa kwestia – sen. Ludzie w krajach wysoko uprzemysłowionych są permanentnie niewyspani – po prostu śpią za mało. Z bardzo różnych powodów zresztą. Ten niedobór snu, który nie musi być jakiś tragicznie wielki, na przykład jedna godzina na dobę, sprawia, że obniża nam się poziom koncentracji. Ale dlaczego tak się dzieje albo, co złego, i dla kogo złego, stałoby się, gdyby ludzie spali godzinę dłużej? Odpowiedź jest szokująca i bardzo możliwe, że do pewnego stopnia prawdziwa: jedna godzina snu więcej, to jedna godzina mniej na Amazonie (i innych platformach zakupowych), jedna godzina mniej oglądania reklam, produkowania. Ups! Chyba coś w tym jest…

Oczywiście bywały w książce „prawdy”, co do których miałbym poważne wątpliwości, ale bez względu na to, z jak wieloma kwestiami się nie zgadzam lub zgadzam, ta książka jest warta poznania. Nawet jeśli autor przesadza i nie jest (jeszcze!) aż tak źle.

Johann Hari (ur. 1979) jest brytyjskim pisarzem i dziennikarzem. Do 2011 r. pisał dla prestiżowego „The Independent”, ale został zmuszony do rezygnacji, gdy udowodniono mu plagiaty i zmyślenia sięgające 2001 roku, do których zresztą się przyznał. Po tym skandalu zaczął pisać książki o technologii, uzależnieniach i polityce medycznej, które spotkały się z krytyką za niedokładność i nierzetelne cytowania.

---
* Johann Hari, „Złodzieje: Co okrada nas z uwagi”, przekład Jarosław Irzykowski, JK Wydawnictwo, 2023, produkcja e-booka Zecer.

Praktyka i teoria objawienia

 „Wiara z doświadczenia: o możliwości spotkania z Bogiem” – Josef Imbach 

Josef Imbach (urodzony w 1945 roku) jest szwajcarskim franciszkaninem, ale przede wszystkim kontrowersyjnym teologiem katolickim. W 2002 roku został zawieszony na rok przez władze franciszkańskie za głoszenie dość problematycznych przekonań. Ostatecznie został całkowicie pozbawiony możliwości nauczania na wszystkich katolickich wydziałach teologicznych na świecie przez Kongregację Nauki Wiary (poprzednia nazwa tej instytucji to Święta Inkwizycja). Imbach jest też autorem książek: „Książęta Kościoła, artyści i kurtyzany”, „Tajemnice kościelnych kuchni”, „O żarłokach wyrafinowanych i pospolitych”, „Przysmaki Papieży i Prałatów”.

Według autora…

„Ta książka chce tylko jednego: dać osnowę wiary. Czytelnik ma dostrzec drogi, które prowadzą do doświadczenia wiary. Jednak w naturze naszych doświadczeń tkwi to, iż liczą się one tylko dla tego, kto gotów jest je przeżyć”*.

Już samo to stwierdzenie, a chodzi mi o trzecie zdanie cytatu, wydaje się intrygujące. Oczywiście potrzebne jest w tym przypadku także sprecyzowanie, na czym ta gotowość miałaby polegać, bo może to zwykła chęć, zachcianka, ale też pytanie, czy brak gotowości człowieka uniemożliwia działanie Bogu.

W swojej publikacji Josef Imbach porusza tematy takie, jak na przykład: podobno dość powszechna obecnie niepewna wiara, połączenie wiary i objawień, kwestia wiary i doświadczenie Boga, temat cudów i wiary w nie, zderzenie wiary i wiedzy, związki wiary z postępowaniem człowieka, stosunek wiary do krytyki religii, różnice między wiarą, a teologią i wiele innych. Zadaje też pytania i – mniej lub bardziej przekonująco – próbuje na nie odpowiadać: czy w dzisiejszych czasach wiara jest jeszcze możliwa, a tak w ogóle, to po co wierzyć?

Książka ma wartość porządkującą, że tak to nazwę. Poznając przekonania Imbacha na rozmaite tematy, można też uporządkować własne domniemania, odczucia, punkt widzenia. Dla zilustrowania tej funkcji podam dwa cytaty.

„Fakt. że słowo „Bóg" można zastąpić dowolnie jakąś Wyższą Istotą, dowodzi, iż Bóg to już tylko pusta formuła, powłoka słowna bez treści”*.

„Wielu ludziom dobrej woli niejednej trudności w dziedzinie wiary przysparza wspólnota kościelna; często uważają ją raczej za przeszkodę dla wiary niż za pomoc”*.

I tak, w przypadku pierwszym, miałbym poważne wątpliwości i musiałbym to jeszcze przemyśleć, może coś doczytać, z kimś skonsultować, natomiast w drugim, zgadzam się w całej rozciągłości.

Ostatecznie nie jest to literatura łatwa w odbiorze i, choć ciekawa, w sumie to nie wiem, komu mógłbym ją polecić.

---

* Josef Imbach, „Wiara z doświadczenia: o możliwości spotkania z Bogiem”, tł. M. Stelmachowska, Instytut Wydawniczy PAX, 1988, e-book.

Niezwyczajne zwyczajne życie

 „Instrukcja dla pań sprzątających” – Lucia Berlin

„Instrukcja dla pań sprzątających” to zbiór podobno najlepszych opowiadań, wydany pośmiertnie w 2015 roku (autorka zmarła w 2004 roku). Opowiadań zawiera ponad czterdzieści; jednym z nich jest tytułowa „Instrukcja dla pań sprzątających”.

Po przeczytaniu czterech czy pięciu byłem pewien, że oceny czytelników będą skrajnie różne. Zależeć będą od kondycji duchowej, stanu emocjonalnego, przeżyć i doświadczeń czytelnika w konkretnym momencie jego życia. Jestem prawie pewien, że kilkanaście lat temu odłożyłbym tę książkę z irytacją zrodzoną z niezrozumienia. Gdyby wówczas istniała.

Na początku wstępy czy wprowadzenia Lydii Davis i Stephena Emersona. Wypełnione cytatami z opowiadań, za długie, przegadane, moim zdaniem zupełnie zbędne. Za to na samym końcu dopiero rozdział o Lucii Berlin, o jej twórczości i życiu. Bardzo poważnie proponuję od niego właśnie zacząć. Nie wiedząc nic o autorce i jej życiu, czytelnik będzie miał spore trudności ze zrozumieniem jej pisarstwa i okoliczności, w których się rodziło. Bo raz Lucia Berlin jest alkoholiczką na odwyku, raz wykłada na uczelni, raz pracuje jako sprzątaczka albo uczy dzieci hiszpańskiego.

Sprzątaczki rzeczywiście kradną. Nie rzeczy, o które pracodawcy tak się niepokoją. W końcu zauważasz, czego jest za dużo. Nie chcemy drobnych leżących w małych popielniczkach. Jakaś kobieta w trakcie partyjki brydża rozpuściła plotkę, że aby sprawdzić uczciwość sprzątaczki, należy w różnych miejscach, tu i tam, zostawiać małe popielniczki, a w nich drobne. Ja reaguję na to w ten sposób, że zawsze dodaję kilka monet, choćby dziesięciocentówkę. Jak tylko przychodzę do pracy, najpierw sprawdzam, gdzie są zegarki, pierścionki, wieczorowe kopertówki ze złotą lamówką. Później, kiedy wpadają czerwone z wściekłości, oznajmiam spokojnie: „Pod pani poduszką”, „Za zieloną toaletą”. Tak naprawdę kradnę tylko pigułki nasenne, zbieram na czarną godzinę.

/…/

Sprzątaczki: nigdy nie pracujcie dla znajomych. Prędzej czy później was znielubią, bo za dużo będziecie o nich wiedziały. Albo z tego samego powodu wy przestaniecie lubić ich.

/…/

Sprzątaczki: jeśli chodzi o koty… nigdy nie zaprzyjaźniaj się z kotem, nie pozwalaj mu się bawić mopem ani ścierką. Panie zrobią się zazdrosne. Nigdy, przenigdy nie zrzucaj kota z krzesła. Za to zawsze zaprzyjaźniaj się z psem, kiedy pojawiasz się pierwszy raz, poświęć pięć czy dziesięć minut na drapanie Fafika czy Coco*.

To fragment tytułowego opowiadania, ale ani nie najważniejszego czy najciekawszego w tym zbiorze, ani nie wyjątkowo reprezentatywnego.

Opowiadania Lucii Berlin (Lucii Brown), a dokładnie to ich czytanie widzę – tak, WIDZĘ – w specyficzny sposób. Ciemny pokój, okrągły stół, lampa oświetlająca jego blat i stos zdjęć na nim, i niewiele więcej. Przy stole siedzi starsza kobieta. Bierze do ręki jedno zdjęcie, przygląda mu się, odkłada. Po chwili bierze drugie, ale teraz, czymś poruszona, zaczyna opowiadać o postaciach na fotografii, o okolicznościach, zdarzeniach, sytuacjach. Po chwili traci zapał, więc kończy opowiadać, ale jej zakończenie nie jest puentą, przypomina raczej dźwięk pumeksu pocieranego o szkło. Po chwili kobieta wybiera inne zdjęcie i opowiada jego historię, później jeszcze inne. Prawie każde zakończenie wydaje się dysonansem, bywa, że rodzi sprzeciw, bo jak to, dlaczego, co dalej, jak to, koniec? Jednak kolejne opowiadanie nie jest ciągiem dalszym, choć niektóre z nich, czytelnik z dobrą pamięcią, mógłby jakoś połączyć.

Opowiadania są o wszystkim, o życiu po prostu. O twardej rzeczywistości, o związkach, o dzieciach, o samotności, o szczęściu, o podróży do Meksyku (do kliniki aborcyjnej) i z powrotem, o rodzinie, o przytulnych hotelach, o pracy w szkole i wielu innych miejscach, o warunkach życia w Chile, w Kalifornii, na południowym Zachodzie USA, w Meksyku.

Czy te opowiadania są prawdziwe? I tu – uwaga – robi się trudno! Są one absolutnie prawdziwe, choć nie zawsze są drobiazgowo wiernym opisem zdarzenia. Rzeczywistość, fakt, wydarzenie, są u Berlin fundamentem, na którym buduje swoją pisarską wizję.

Z serii Opowiadania Amerykańskie wydawnictwa Czarnego znam też „Trylobity” Breece’a D'J Pancake. „Instrukcja dla pań sprzątających” wydaje mi się lepsza.

---

* Lucia Berlin, „Instrukcja dla pań sprzątających”, przekład Dobromiła Jankowska, Wydawnictwo Czarne, 2023, e-book, opracowanie publikacji: d2d.pl.

Zabili go, a uciekł... dwa razy

 „Telefon o północy” – Tess Gerritsen

Geoffrey miał być w Londynie, ale był w Berlinie. W pokoju hotelowym obronił się przed zabójcą (udusił go), przebrał w swoje ciuchy, na palec trupa włożył swoją obrączkę i podpalił pokój, żeby zatrzeć ślady.

Sarah Fontaine, od dwóch miesięcy żona Geoffrey’a, powiadomiona zostaje o śmierci męża przez wyznaczonego do takich zadań pracownika Departamentu Stanu, Nicka O’Harę. Między Nickiem i Sarah natychmiast zaczyna iskrzyć. Sprawę w bardzo niewielkim stopniu komplikuje fakt, że Geoffre jednak żyje.

Walka wywiadów, tajemnicze organizacje, agenci, szpiedzy, zabójstwa i ratunek, który nadchodzi wiele razy w ostatniej chwili, są tylko tłem dla rozwijającego się romansu.

Postanowiłem, że jeśli jeszcze raz trafię na książkę Tess Gerritsen napisaną na poziomie naiwniutkiego „harlekina”, to:

a) dam sobie spokój z tą autorką raz na zawsze,

b) zastanowię się, na jakiej podstawie gromady czytelniczek uważają ją za dobrą pisarkę.

Regularny życiowy zugzwang

 „Gambit orangutana” – Kasper Bajon

„Motyw małpy grającej w szachy znany jest od bardzo dawna. Pojawia się w jednej z opowieści Księgi tysiąca i jednej nocy. Znajdziemy go w baśni O królewiczu zamienionym w małpę. Był popularny w ikonografii średniowiecznej i renesansowej. Mówiono, że Karol V miał małpę, która grała z nim w szachy, co więcej – zwyciężała. Książka o dworzaninie Baltazara Castiglionego, jak również Dworzanin polski Łukasza Górnickiego zawierają opowieści o małpie przy szachownicy”*.

„Gambit orangutana” to opowiadanie o charakterze gawędziarskim. O szachach, ich historii, metafizyce, powiązaniach ze sztuką, a zwłaszcza muzyką, o szachistach i szachistkach, o czasach, o miejscach, o wydarzeniach, o małpach (czasem też Pigmejach) w ogrodach zoologicznych, o przekonaniach i domysłach autora na mnóstwo różnych kwestii. Stwierdzenie typu „nie wiadomo na pewno jak to było, ale prawdopodobne jest, że…” pojawia się w książce wielokrotnie. Ale też nie jest to pozycja ściśle naukowa czy dokumentarna, mimo rzetelnych odniesień do wielu źródeł. Kaspar Bajon snuje w niej swoją osobistą gawędę o świecie szachów, opowiada ciekawostki.

„O godzinie jedenastej w miasteczku pojawili się chłopi z okolicznych wiosek. Kiedy Żydzi pchali wozy załadowane kamieniami od budynku poczty na ulicy Łomżyńskiej aż do mostku na rzece i z powrotem – oni rabowali ich domy. Wieczorem natomiast zaczęli mordować. Ludobójstwo trwało całą noc. Niemcy nie interweniowali, robili za to zdjęcia, zaskoczeni skalą bestialstwa. Żydom obcinano głowy. Dwudziestoczteroletnią Rachelę Niedźwiedzką, która była w ciąży, wyprowadzono z domu i nożem przecięto jej brzuch. Potem przyglądano się, jak umiera razem z dzieckiem na ulicy. Polakom przewodził niejaki Józef Wieczorek”*.

Wydaje mi się, że ulubieńcami Bajona byli szachiści Akiba (albo Akiwa, bo literę bet można zapisać jako w lub b) Rubinstein i Ksawery Tartakower, polski szachista, który nigdy w Polsce nie mieszkał, ale takie to były czasy; w każdym razie ten, który żartobliwie stwierdził kiedyś, że pewnej sekwencji ruchów nauczył się od orangutana w zoo.

Znakomici polscy szachiści często byli pochodzenia żydowskiego, więc i wspomnień o relacjach Żydów i Polaków zawarto w książce więcej. Także bardziej dramatyczne, niż to, które wyżej cytowałem.

Sporo w książce zawarł autor osobistych przeżyć i wspomnień, na przykład o przyjacielu, którego nazywa Małpeczką.

„Wiele czynników złożyło się na to, że Małpeczka znowu zaczął pić. W każdym razie gdy już się rozsznurował w Dębkach i w końcu dał w długą, to zatrzymał się dopiero po trzech tygodniach w Kocborowie. Stamtąd też do mnie zadzwonił i powiedział, że wszystko się popieprzyło i żebym jak najszybciej do niego przyjechał, bo być może lada dzień się wyhuśta. Podobno stan jego określono jako krytyczny, a on sam już nie ma sił do tego całego gówna, które potocznie zwie się życiem”*.

Takie przerywniki jednym będą pewnie ułatwiały lekturę, innym wprost przeciwnie.

Czy „Gambit orangutana” da się czytać bez znajomości gry w szachy? Umiejętność gry zdecydowanie nie jest niezbędna, także znajomość reguł i zasad, jeśli jednak ktoś kompletnie nie domyśla się, czego może dotyczyć zapis: skoczek z g1 na f3, to może być… nieco trudniej.

---
* Kasper Bajon, „Gambit orangutana”, wyd. Czarne, 2022, konwersja i produkcja e-booka: d2d.pl.

Odróżnić prawdę od kłamstw

 „Moje ostatnie kłamstwo” – Sager Riley

Francesca Harris-White – wnuczka magnata przemysłu drzewnego, córka potentata w handlu nieruchomościami, młoda wdowa po spadkobiercy imperium tytoniowego, który będąc świetnym pływakiem utonął w jeziorze Midnight, szacowana na ponad miliard dolarów, postanowiła założyć w swoim wielkim lesie, nad swoim jeziorem, letni obóz dla dziewcząt. Tak powstał Camp Nightingale, obóz dla bogatych suk – jak to nazywały w szkole nastolatki, ale tylko te, których rodziców nie stać było na wysłanie tam swoich córek. Za pozorną pogardą kryła się zazdrość; wiele z nich marzyło, by być jedną bogatych suk.

Camp Nightingale – dwadzieścia czteroosobowych domków w lesie nad jeziorem Midnight, świetnie działał przez wiele lat, a raczej sezonów, gdy pewnego lata doszło do tragedii, po której obóz został zamknięty.

Główną bohaterką „Mojego ostatniego kłamstwa”jest Emma Davis, córka marnego bankiera i wysokofunkcjonującej alkoholiczki. Spadek po niedawno zmarłej babce pozwolił jej wybrać się na ten jeden z najbardziej ekskluzywnych letnich obozów w kraju.

Z powodu problemów logistycznych trzynastoletnia Emma została zakwaterowana w domku z trzema starszymi dziewczynami, co miało określone konsekwencje – wychodząc gdzieś nocą w swoich tajemniczych sprawach Vivian, Natalie i Allison nie zabrały ze sobą Emmy, twierdząc, że jest za młoda, zbyt dziecinna. Wtedy też Emma Davis widziała współlokatorki po raz ostatni. Dziewczyny wyszły i wszelki ślad po nich zaginął. Wielomiesięczne poszukiwania, w okolicy, w lesie, w jeziorze, a wreszcie w całym kraju, nie przyniosły żadnych rezultatów. Dziewczyny uznano za zmarłe.

Piętnaście lat później. Emma Davis nadal nie założyła własnej rodziny, najlepiej dogaduje się z homoseksualistami, bo są przewidywalni i bezpieczni. Owszem, przeżywa kilka romansów, ale bez większego znaczenia. Pracuje w firmie reklamowej jako graficzka, maluje też własne obrazy. Dokładnie to trzydzieści obrazów przedstawiających mroczny las i ukrywające się w nim trzy dziewczyny. Ukrywające się tak dobrze, że widz zwykle nie potrafi ich na obrazie znaleźć.

Emma z pomocą przyjaciela organizuje galerię swoich obrazów. Pytana o artystyczne plany na przyszłość ukrywa, że właściwie nie potrafi namalować nic innego, tylko ten jeden motyw z lasem i ukrytymi postaciami.

Niektóre z jej obrazów podobają się, kilka zostaje sprzedanych; jeden kupuje leciwa Francesca Harris-White. Ich spotkanie to okazja do złożenia pewnej propozycji. Milionerka planuje ponownie uruchomić Camp Nightingale i chce, żeby Emma Davis na tym turnusie uczyła dziewczęta malarstwa. Po różnych wahaniach i rozterkach Emma jedzie na obóz.

W ośrodku Emma – na swoje życzenie zresztą – zostaje zakwaterowana w swoim dawnym domku. Z trzema młodziutkimi dziewczynami. Sam domek nie zmienił się ani odrobinę. Dwa piętrowe łóżka, cztery kufry na rzeczy osobiste czterech lokatorek, stolik. Brak prądu, łazienka w innym obiekcie. W pierwszej chwili, gdy tylko zostaje w domku sama, Emma przeszukuje kufer, który piętnaście lat wcześniej należał do Vivian, i znajduje w nim stare zdjęcie jakiejś kobiety oraz odręcznie sporządzoną mapę okolicy i obozu. Jest to jeden z niewielu momentów ekstremalnie naiwnych w powieści, bo jak to, tyle miesięcy drobiazgowych rzekomo poszukiwań, łącznie z badaniami DNA, a w kufrze zaginionej dziewczyny cały czas leżały sobie ważne wskazówki? Ale trudno, nikt nie jest idealny.

Tak zaczyna się ta powieść. Jej akcja toczy się dwutorowo: są to na przemian wspomnienia z obozu, który tak źle i przed czasem się skończył oraz relacja bieżąca z działań Emmy, zmierzających do wyjaśnienia zagadki zaginięcia trójki dziewcząt.

Historia wciągająca, intrygująca, wielowątkowa (ja zarysowałem jedynie główny motyw), pełna nieprawdopodobnych zwrotów akcji, nawet pasjonująca; dobra rozrywka, po prostu.

Przewidywanie przyszłości PP

Osiem dni przed świętami Bożego Narodzenia 2024 do skrzynki przed urzędem pocztowym wrzuciłem kilka listów. Adresatami byli mieszkańcy Wrocławia, Gdańska, Warszawy… wszystko to większe miasta. Do dzisiaj żaden z tych listów nie dotarł. Tak sytuacja zdarza się nie pierwszy raz i nie tylko mnie. Co chce w ten sposób (tak świadcząc, a raczej nie świadcząc swoje podstawowe usługi) osiągnąć Poczta Polska? Mój pokrętny umysł podpowiada mi dwie opcje.

1. Na początek zmusić klientów do wysyłana kosztownych przesyłek poleconych.
2. W dłuższej perspektywie chodzi o doprowadzenie Poczty Polskiej do plajty, a wtedy całą sensowną infrastrukturę (obiekty, samochody, wagony, urządzenia itd.) wykupi za bezcen któraś z najmocniejszych na rynku firm kurierskich. Jaki w tym interes Poczty? Część pracowników nadal będzie miało pracę, a pewni dyrektorzy staną się udziałowcami nowej lub już istniejącej spółki.

Skąd taki pomysł? Tak żałosnej jakości usług nie da się świadczyć niechcący. Komuś musi na tym zależeć, po prostu.

Pod nożem szalonego lekarza

 „Czarna loteria” – Tess Gerritsen

Trochę za późno zdałem sobie sprawę, że to dzieło wypuściło wydawnictwo Harlequin, a zanim to nastąpiło, zastanawiałem się, co autorka tej miary i klasy wypisuje, co to w ogóle ma być? Ale uwaga – nie w tym rzecz, żebym jakoś wyjątkowo pogardzał „harlekinami”, co to, to nie – przeczytałem ponad dwadzieścia i kilka z nich mi się naprawdę podobało… przez chwilę. Chodziło o to, że nie spodziewałem się, że Gerritsen pisuje także „harlekiny”; latami wydawała mi się autorką ambitnych thrillerów medycznych (jest z zawodu lekarką) i nie tylko medycznych, a nie romansideł.

Z jakiego powodu oryginalny tytuł „Under the Knife” (Pod nożem) przełożony został jako „Czarna loteria”, nie udało mi się odkryć.

Miejsce akcji – Honolulu na Hawajach.

Dwoje głównych bohaterów. Ona – doktor Kate Chesne, anestezjolożka w szpitalu. On – ambitny prawnik, David Ransom. Ona – młoda, atrakcyjna, z wielkimi zielonymi oczami, w których można utonąć. On – młody, przystojny, zamożny.

Podczas nietrudnej operacji na stole nagle umiera pacjentka. Wydaje się, że anestezjolożka popełniła błąd i zaczęła usypiać pacjentkę z zawałem serca, czego nie zauważyła na kardiogramie. Ten rzekomy błąd jest tak nieprawdopodobny, że od razu widać, że coś tu śmierdzi. Rodzina zmarłej wynajmuje mecenasa Ransoma do uzyskania od szpitala milionowego odszkodowania. Ransom, co ważne, ma swoje osobiste powody, by ścigać niekompetentnych lekarzy – w tym się zresztą specjalizuje i na tym zarabia ogromne pieniądze.

Kate Chesne, której grozi sprawa o błąd w sztuce lekarskiej i David Ransom, spotykają się na gruncie zawodowym i od pierwszej chwili mocno między nimi iskrzy. W zasadzie od razu też można się domyślić, jak się ta relacja skończy.

Pani doktor zdecydowanie nie godzi się na żadną ugodę ze szpitalem i rodziną ofiary, bo oznaczałoby to w jakimś sensie przyznanie się do winy, i prowadzi własne śledztwo, szukając odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób można zabić chorą na stole operacyjnym, kto konkretnie to zrobił i z jakiego powodu?

Zanim dojdzie do sprawy sądowej, pojawiają się kolejne trupy – obecnie i w dalszej przeszłości, a autorka co trochę podsuwa czytelnikowi jakiegoś podejrzanego. Wystarczy jednak sprawdzić, ile kartek do końca jeszcze zostało, by od razu zorientować się, że to fałszywy trop, że za chwilę wydarzy się coś, co zmieni sytuację diametralnie. Taką sztuczkę Tess Gerritsen wykonuje kilka razy. Moim zdaniem zbyt wiele.

„Czarna loteria” to naiwny wielce romans kryminalny, który szybko się czyta (dwie-trzy godziny) i prawdopodobnie równie szybko się zapomina, ale jednak na chwilę jest to rozrywka nawet niezła.

Jedno ocalenie nie wystarczy?

 „Ocalałe” – Riley Sager

Ocalałe, to nazwa wymyślona przez media dla grupy trzech młodych kobiet, które jakimś cudem wyszły cało, ocalały, z jakiejś katastrofy czy innego traumatycznego przeżycia. Od razu trzeba dodać, że te trzy panie nigdy się dotąd nie spotkały osobiście. Był wprawdzie pomysł, by wystąpiły razem w popularnym programie telewizyjnym, ale ostatecznie nic z tego nie wyszło. Quincy Carpenter, która jako jedyna przeżyła masakrę w letniskowym domku o nazwie Pine Cottage (Sosnowa Chatka), wycofała się w ostatniej chwili.

W Pine Cottage stracili życie wszyscy przyjaciele Quincy, ale ona nie pamięta samego zdarzenia (wyparte wspomnienia) ani twarzy mordercy, a jedynie swoją rozpaczliwą ucieczkę przez las oraz policjanta Coopa, który strzelał do zabójcy. Obecnie Quincy Carpenter radzi sobie pozornie całkiem nieźle dzięki lekom psychotropowym oraz kompulsywnemu pieczeniu i kradzieżom; pomocny jest też jej chłopak, młody prawnik, Jeff.

Pozostałe ocalałe to: Samantha Boyd, której udało się uciec zabójcy, zamaskowanemu workiem na ziemniaki, w motelu Nightlight Inn oraz Lisa Milner, która przetrwała jakoś, choć ranna, atak psychopaty na akademik. Samantha zniknęła z oczu mediów, zmieniła nazwisko, a Lisa napisała książkę o swoich przeżyciach i sposobach na radzenie sobie z traumą. Wydaje się, że to ona pozbierała się po tragedii naprawdę i w pełni, i ułożyła sobie normalne życie. Tak, wydaje się, aż do momentu, kiedy znaleziona zostaje martwa w swojej wannie z podciętymi nadgarstkami. Parę godzin przed śmiercią próbowała skontaktować się z Quincy Carpenter, ale to się nie udało.

W związku z rzekomo samobójczą śmiercią Lisy, Quincy Carpenter odwiedza, dziwnie zachowująca się i problematyczna, Samantha Boyd, która niby to martwi się o Quincy. Z tego spotkania wynika niewiele, a Samantha, która znika przed świtem następnego dnia, z jakiegoś powodu próbuje usilnie skłonić Quincy, by ta koniecznie przypomniała sobie szczegóły tragedii w Pine Cottage.

W tym momencie powieść właściwie dopiero się zaczyna. Od tragedii w Pine Cottage minęło jakieś dziesięć lat. Główną bohaterką i narratorką jest Quincy, ale pojawiają się w książce rozdziały pisane przez zewnętrznego obserwatora i dotyczące przeszłości. Fabuła koncentruje się głównie na zagadkowej śmierci Lisy Milner oraz mrocznej tajemnicy morderstw w Pine Cottage, aczkolwiek pojawiają się w powieści ciekawe wątki poboczne.

Koszmar nad jeziorem Greene

 „Dom po drugiej stronie jeziora” – Riley Sager

Powieść kryminalno-fantastyczna, o której bardzo niewiele da się napisać, bez zdradzania czy ujawniania zbyt dużo.

Główna bohaterka: Casey Fletcher, trzydziestoletnia aktorka, gdzieniegdzie rozpoznawana, ale raczej drugoplanowa; córka aktorskiej sławy i supergwiazdy, wdowa.

Miejsce akcji: okolice niewielkiego jeziora Greene, w okolicach którego stoi kilka domów letniskowych – nie mylić z kampingami, to bogate domy zamożnych rodzin, można w nich na upartego mieszkać cały rok. Jeden z nich należy do rodziny głównej bohaterki.

Mąż Casey Fletcher utonął w jeziorze Greene. Zrozpaczona młoda kobieta zaczyna sięgać do kieliszka i wkrótce staje się alkoholiczką. Kiedy podczas teatralnego przedstawienia przewraca się na scenie, bo jest kompletnie pijana, traci pracę i wybucha skandal. Żeby ukryć ją przed nachalnymi reporterami i odciąć od alkoholu, matka wysyła ją do domu nad jeziorem. Dziennikarze tam nie trafiają, ale uczynny sąsiad regularnie uzupełnia zapasy alkoholu.

Pewnego razu, obserwując okolicę przez znakomitą lornetkę męża (lubił oglądać ptaki), Casey dostrzega ludzką rękę na środku jeziora. Wsiada w łódkę, płynie na pomoc i ratuje przed utonięciem byłą modelkę, Katherine Royce, żonę Toma, twórcy Mixera, nowego typu oprogramowania do mediów społecznościowych. On ma pomysł na biznes, ale brak mu pieniędzy. Fortuną dysponuje jego żona.

Zasłabnięciem w jeziorze zaskoczona jest przede wszystkim sama Katherine – wie, że świetnie pływa, a jezioro Greene przepływała w te i z powrotem wiele razy.

Katherine i Tom Royce kupili niedawno dom na jeziorem Grenne, dom ciekawy o tyle, że z jedną ścianą zbudowaną ze szkła; można przez nią (i przez lornetkę) podglądać ich życie prywatne. Co też Casey Fletcher często robi.

Wkrótce Katherine Royce gdzieś znika, a Casey podejrzewa, że może stała się ofiarą męża, potrzebującego znacznych kwot na rozkręcenie swojego pomysłu. Może Tom podtruwa czymś żonę i stąd to dziwne zdarzenie na jeziorze – Katherine nie utonęła, czyżby Tom podjął bardziej radykalne środki?

„Dom po drugiej stronie jeziora” byłby niezłą powieścią kryminalną, gdyby autor jej nie „ulepszył”, moim skromnym zdaniem jakby na siłę, wprowadzając do niej wątki nadprzyrodzone, ponadnaturalne. Ten element nie musi być jednoznacznie zły, po prostu mnie nie pasuje, ale może się podobać, przy innym nastawieniu.